در سراسر جهان از انرژی خورشیدی به عنوان انرژی پاک استفاده می‌شود و ایران هم از این قاعده مستثنی نیست. سرزمین ایران از نظر جغرافیایی ظرفیت بالایی برای بهره‌برداری از انرژی خورشیدی دارد. نیروگاه‌های خورشیدی ایران منبعی تجدیدپذیر برای تأمین برق هستند. بزرگترین نیروگاه خورشیدی ایران نیروگاه خورشیدی اصفهان است. در این مقاله، با این ابرنیروگاه و ویژگی‌های آن آشنا می‌شوید.
نیروگاه خورشیدی آفتاب شرق کجا قرار دارد؟
نیروگاه خورشیدی فولاد مبارکه در شرق استان اصفهان و منطقه کوهپایه واقع شده است. این منطقه از نظر جغرافیایی تمام ویژگی‌های اید‌ه‌آل برای راه‌اندازی یک نیروگاه خورشیدی پیشرفته را دارد. از یک سو، قرار گرفتن در کویر مرکزی ایران باعث شده که در بیشتر روزهای سال نور آفتاب به این منطقه بتابد. از سوی دیگر، دمای این منطقه آن‌قدر بالا نیست که باعث کم شدن راندمان نیروگاه و کاهش تولید برق شود.
ویژگی‌های نیروگاه خورشیدی اصفهان
نیروگاه خورشیدی آفتاب شرق در زمینی به مساحت ۱۲ کیلومترمربع یا ۱۲۰۰ هکتار احداث شده است. اگر بخواهیم این اندازه را با مقیاسی قابل تصور توصیف کنیم، باید بگوییم که چیزی به اندازه ۲۰۰۰ زمین فوتبال بزرگ است. این نیروگاه بزرگترین نیروگاه خورشیدی ایران و بیستمین نیروگاه بزرگ خورشیدی در دنیا محسوب می‌شود. برای تأسیس این نیروگاه ۴۰۰میلیون دلار معادل ۲۰هزار میلیارد تومان سرمایه‌گذاری شده و ۱میلیون پنل خورشیدی مورد استقرار با حجم ۲هزار کانتیر در آن به کار رفته است.
ویژگی‌های برتر نیروگاه خورشیدی کوهپایه سبب شده که توجه بسیاری از کارشناسان را به خود جلب کند. در میان خصوصیات نیروگاه خورشیدی اصفهان ۳ ویژگی بیش از همه اهمیت دارند.
۱. فناوری پیشرفته
پنل‌ها و سلول‌های خورشیدی اجزای اصلی هر مزرعه خورشیدی را تشکیل می‌دهند. در واقع، انواع نیروگاه خورشیدی بر اساس تکنولوژی‌های نوین در سلول‌های خورشیدی کار می‌کنند. نیروگاه خورشیدی اصفهان نیز از این قاعده مستثنی نیست. در این نیروگاه، از پنل‌های دوطرفه خورشیدی (bifacial) استفاده می‌شود. این پنل‌ها طوری طراحی شده‌اند که نور خورشید را از جلو و پشت ماژول دریافت می‌کنند. این طراحی خلاقانه باعث می‌شود که علاوه بر نور خورشیدی که به صورت مستقیم دریافت می‌شود، از نور منعکس شده در سازه‌ها و مناطق اطراف پنل‌ها نیز استفاده شود.
۲. ظرفیت بالای تولید انرژی
فناوری به کار رفته در هر یک از پنل‌های خورشیدی نیروگاه آفتاب شرق قابلیت تولید برق تا ۶۶۰ وات را دارند. این میزان حداکثر توان پنل‌های خورشیدی در ایران است. با یک محاسبه ساده می‌توانید به ظرفیت این نیروگاه برای تولید برق برسید. پنل‌های این ابرنیروگاه خورشیدی در مجموع ظرفیت تولید ۶۰۰ مگاوات برق را دارند. این میزان معادل دوسوم نیروگاه گازی شهید منتظری اصفهان و یک‌چهارم ظرفیت بزرگترین نیروگاه ایران یعنی نیروگاه سیکل ترکیبی دماوند است.
۳. کاهش آلایندگی
ویژگی مهم دیگری که علت راه‌اندازی نیروگاه‌های خورشیدی در سراسر جهان هم هست، نقش این نیروگاه خورشیدی در کاهش آلودگی هوا است. در حقیقت، نیروگاه‌های خورشیدی مانند نیروگاه آفتاب شرق تأسیس می‌شوند تا برای تولید برق به سوخت‌های فسیلی مانند زغال سنگ نیازی نباشد. این منابع سنتی انرژی باعث انتشار گازهای گلخانه‌ای مانند مونوکسیدکربن می‌شوند و در نهایت، به تغییرات آب و هوایی و گرم شدن زمین کمک می‌کنند.
در مقابل، نیروگاه‌های خورشیدی برای تولید برق آلاینده‌ای منتشر نمی‌کنند و محیط زیستی سالم برای همه موجودات به ارمغان می‌آورند. در فرایند تولید برق توسط نیروگاه خورشیدی فولاد مبارکه اصفهان نیز همین اتفاق میفتد. این نیروگاه هر سال تا ۱میلیون تن انتشار مونوکسیدکربن را کاهش می‌دهد و از این نظر نقش مهمی در کاهش آلودگی شهر صنعتی اصفهان دارد.
مراحل پیشرفت پروژه نیروگاه خورشیدی اصفهان
پروژه آفتاب شرق اصفهان ۲ فاز دارد. فاز اول آن در سال ۱۴۰۳ تکمیل می‌شود و در آن ۱۲۰ مگاوات برق خورشیدی مورد بهره‌برداری قرار خواهد گرفت. فاز دوم تا پایان سال ۱۴۰۴ بهره‌برداری خواهد شد. در این فاز هم ۴۸۰ مگاوات برق خورشیدی برای مصرف آماده می‌شود. فاز دوم پروژه نیروگاه آفتاب شرق فاز بومی‌سازی فناوری توسعه پنل و استقرار نیروگاه با فناوری بومی هم خواهد بود.
در زمان نگارش این مقاله، پروژه نیروگاه خورشیدی اصفهان در مرحله احداث با پیشرفت فیزیکی نزدیک به ۳۰ درصد است. با راه‌اندازی این بزرگترین نیروگاه خورشیدی ایران، بسیاری از اهداف بزرگ نظیر استقلال انرژی و اهداف زیست محیطی در کشور بیش از پیش دست‌یافتنی خواهند شد.
کلام آخر
نیروگاه خورشیدی اصفهان در منطقه کوهپایه این استان قرار دارد. ویژگی‌های محیطی این منطقه سبب شده که به بهترین مکان برای بهره‌برداری از انرژی خورشیدی تبدیل شود. این نیروگاه که بزرگترین نیروگاه خورشیدی ایران محسوب می‌شود، توسط شرکت صنایع نیرو و انرژی پاک فولاد (صناپ) راه‌اندازی شده است.
صناپ در سال ۱۴۰۱ با هدف توسعه انرژی‌های تجدیدپذیر و با سرمایه‌گذاری شرکت فولاد مبارکه اصفهان تأسیس شد. این شرکت از بدو تأسیس تاکنون با پروژه‌های مهم نیروگاه خورشیدی فولاد مبارکه اصفهان و نیروگاه بادی سنگان نشان داده که به آینده‌ای روشن می‌اندیشد و در مسیر توسعه اقتصادی و صنعتی سبز ایران گام برمی‌دارد.
