خودروهای الکتریکی خودروهایی با آلایندگی کمتر هستند که اگر زیرساخت‌های لازم برای استفاده را داشته باشند، کم کم به گزینه‌ای مقرون به صرفه برای حمل و نقل تبدیل خواهند شد. برای ساده‌تر شدن استفاده از وسایل نقلیه الکتریکی در ایران، باید آمار و اطلاعات مربوط به فروش و گسترش استفاده از خودروهای برقی در کشورهای جهان را بدانیم. به این ترتیب، آینه‌ای تمام‌نما برای بررسی وضعیت این خودروها در کشور خواهیم داشت و می‌توانیم با توجه به الگوهای جهانی برای پیشرفت صنعت ساخت خودروهای برقی تلاش کنیم. در این مقاله، تجارب کشورهای جهان در زمینه گسترش استفاده از خودرو برقی را به طور مختصر مرور می‌کنیم.
آمار استفاده از خودروهای برقی در کشورهای دنیا
در سال ۲۰۲۳، فروش نزدیک به ۱۴میلیون خودروی الکتریکی جدید در سراسر جهان به ثبت رسید که تعداد کل آنها در جاده‌های دنیا را به ۴۰میلیون رساند. فروش خودروهای برقی در سال ۲۰۲۳ نسبت به سال قبل، ۳.۵میلیون دستگاه بیشتر بود و نسبت به سال قبل ۳۵ درصد افزایش داشت. این میزان بیش از شش برابر بیشتر از آمار سال ۲۰۱۸، یعنی فقط ۵ سال قبل است. در سال ۲۰۲۳، بیش از ۲۵۰هزار ثبت‌نام جدید برای خودرو برقی در هر هفته وجود داشت که بیش از کل ثبت‌نام سالانه در سال ۲۰۱۳، یعنی ده سال قبل از آن بود.
از سوی دیگر، خودروهای برقی حدود ۱۸ درصد از کل خودروهای فروخته شده در سال ۲۰۲۳ را به خود اختصاص دادند، در حالی که این رقم در سال ۲۰۲۲، ۱۴ درصد و تنها ۲ درصد در ۵ سال قبل از آن یعنی سال ۲۰۱۸ بود. این روندها نشان می‌دهند که با بلوغ بازارهای خودروهای الکتریکی، رشد این صنعت در جهان همچنان پرقدرت ادامه می‌یابد. گفتنی است که خودروهای برقی دارای باتری ۷۰ درصد از سهام خودروهای برقی را در سال ۲۰۲۳ به خود اختصاص دادند.
کدام کشورها پیشتاز هستند؟
فروش خودروهای الکتریکی در سطح جهانی در حال افزایش است اما این درصد فروش به طور قابل توجهی تنها در چند بازار عمده متمرکز شده است. در سال ۲۰۲۳، کمتر از ۶۰ درصد از ثبت‌نام خودروهای برقی جدید در کشور چین، کمی کمتر از ۲۵ درصد در اروپا و ۲ و ۱۰ درصد در ایالات متحده آمریکا بود. این تعداد خودروها حدود ۹۵ درصد از سهم فروش خودروهای برقی در جهان را به خود اختصاص داده‌اند. بیش از ۱ مورد از هر ۳ خودروی جدید ثبت‌شده در چین در سال ۲۰۲۳ الکتریکی بوده، بیش از ۱ مورد از هر ۵ خودرو در اروپا، و از هر ۱۰ خودرو در ایالات متحده آمریکا، ۱ مورد برقی بوده است. فروش در سایر کشورهای دنیا حتی در کشورهایی با بازارهای خودرو توسعه یافته مانند ژاپن و هند محدود است. در نتیجه تمرکز فروش، سهام جهانی خودروهای الکتریکی نیز به طور فزاینده‌ای متمرکز شده است. چین، اروپا و ایالات متحده آمریکا حدود دو سوم کل فروش و سهام صنعت خودرو برقی در جهان را به خود اختصاص داده‌اند به این معنی که انتقال خودروهای برقی در این بازارها پیامدهای عمده‌ای برای روندهای جهانی دارد.
اقدامات کشورهای پیشرو برای افزایش استفاده از خودرو برقی
فروش خودروهای برقی در طول سال‌های مختلف در کشورهای مختلف دنیا با سرعت بیشتری افزایش یافته است. نتایج بررسی کارشناسان نشان می‌دهد که کشورهای پیشرو در زمینه تولید و استفاده از خودروهای برقی معمولا از یک الگوی رشد منحنی S مشابه پیروی می‌کنند. در واقع، این الگوی رشد یک مسیر معمولی برای پذیرش فناوری‌های نو مانند خودروهای برقی است. هنگامی که یک فناوری به نقطه اوج خود می رسد، به عنوان مثال، وقتی خودروهای برقی ارزان‌تر از وسایل نقلیه سنتی بنزینی یا دیزلی می‌شوند، مسیر این منحنی به سمت بالا می‌رود. در نهایت، با نزدیک شدن به اشباع بازار از این خودرو، رشد کاهش می‌یابد.
وقتی صحبت از خودروهای الکتریکی می‌شود، هنوز نمی‌توان با قاطعیت گفت که کشوری به این مرحله کاهش سرعت در منحنی رشد رسیده است، البته شاید بتوان گفت که نروژ به این مرحله نزدیک شده است. تغییرات سیاست دولت‌ها و عوامل اجتماعی و اقتصادی می‌توانند نرخ پذیرش و استفاده از یک فناوری مانند خودرو برقی را تسریع یا کاهش دهند اما الگوی کلی منحنی S در بیشتر موارد همچنان برقرار است.
در مجموع، می‌توان گفت که کاهش هزینه‌ها و پیشرفت فناوری باعث شده که میزان استفاده از خودروهای برقی در کشورهای جهان امروز با سرعت بیشتری نسبت به گذشته افزایش یابد. تاکنون بیشتر کشورهای پیشتاز در صنعت خودروهای برقی کشورهایی با درآمد بالا مانند اسکاندیناوی یا کشورهایی با قدرت بازار زیاد مانند چین، بوده‌اند. سیاست‌های قوی دولت و مشوق‌های مالی این کشورها راه را برای رشد صنعت پویای خودرو برقی هموار کرده و باعث کاهش هزینه‌ها برای شهروندان آنها شده است.
کلام آخر
نمی‌توان منکر نقش خودروهای برقی در کاهش انتشار آلاینده‌ها شد. چنین مزایایی سبب شده که کشورهایی همچون چین، نروژ، اسکاندیناوی و آمریکا بیش از همه شهروندان خود را به استفاده از خودروهای برقی ترغیب کنند. وجود زیرساخت‌های کافی برای تأمین انرژی خودروها و استفاده از انرژی‌های تجدیدپذیر برای به حرکت درآوردن چرخ خودروهای برقی از یک سو و ارائه تسهیلات دولتی به شهروندان متقاضی خودرو برقی همراه با پیشرفت فناوری این خودروها از سوی دیگر سبب شده که استفاده از خودرو برقی در کشورهایی مانند کشورهای اروپا، چین و آمریکا گسترش یابد.
در کشور ما هم باید ابتدا با کمک شرکت‌هایی مانند شرکت صنایع نیرو و انرژی پاک فولاد (صناپ) زیرساخت‌های لازم برای تأمین انرژی این خودروها و تغذیه ایستگاه‌های شارژ فراهم شود. پس از آن، با افزایش حمایت‌های مالی دولت و خودکفایی در زمینه پیشرفت فناوری خودروهای برقی می‌توان امیدوار بود که روزی این خودروها به مهم‌ترین وسایل نقلیه در سراسر کشور تبدیل شوند.
