گازهای گلخانهای گازهای موجود در جو کره زمین هستند که باعث ایجاد اثر گلخانهای می‌شوند. تشکیل این گازها ناشی از عوامل مختلف طبیعی و انسانی است. برای کاهش انتشار گازهای گلخانه ای می‌توان اقدامات متعددی انجام داد که استفاده از انرژی خورشیدی یکی از آنها است. در این مقاله، درباره گازهای گلخانه ای، تأثیر آنها بر زندگی روی کره زمین و کمکی که بهره‌برداری از انرژی خورشیدی به کاهش انتشار این گازها می‌کند، می‌خوانید.
منظور از گازهای گلخانهای چیست؟
گاز گلخانهای به هر گازی گفته می‌شود که گرما یا اشعه مادون قرمز ساطع‌شده از سطح زمین را جذب می‌کند و دوباره به زمین بازمی‌تاباند. گازهایی که به عنوان گاز گلخانهای شناخته می‌شوند، گرما را در اتمسفر زمین به دام میندازند و اصطلاحا اثر گلخانهای ایجاد می‌کنند. در نتیجه، زمین بیش از حد معمول گرم می‌شود. گازهای گلخانهای به ۵ دسته کلی تقسیم می‌شوند و هر کدام ویژگی‌های خاص خود را دارند.
دی اکسید کربن (CO2)
معروف‌ترین و مهم‌ترین گاز گلخانهای دی اکسید کربن است. این گاز به طور طبیعی توسط بسیاری از موجودات زنده از جمله گیاهان هنگام تنفس منتشر می‌شود. بااین‌حال، آنچه باید نگران آن باشیم، دی اکسید کربنی است که انسان‌ها تولید می‌کنند. انسان‌ها با انجام دادن کارهایی مثل سوزاندن سوخت‌های فسیلی مانند زغال سنگ برای تولید برق این گاز سمی را در جو زمین منتشر می‌کنند.
متان (CH4)
این گاز سمی هم از تجزیه مواد آلی در محیط‌هایی با اکسیژن کمتر مانند محل دفن زباله‌ها یا سوزاندن سوخت‌های فسیلی حاصل می‌شود.
گازهای فلوئوردار (F-gases)
این گازها را شرکت‌هایی تولید می‌کنند که از این گازها در فرایند تولید محصولات خود مانند آلومینیوم، وسایل الکترونیکی و تجهیزات انتقال و توزیع الکتریسیته استفاده می‌کنند.
اکسید نیتروژن (N2O)
این گاز که به گاز خنده هم شهرت دارد نوعی ماده غیرقابل اشتعال است. تخمین زده می‌شود که حدود سه‌چهارم از میزان انتشار اکسید نیتروژن از کشاورزی به ویژه کودهای نیتروژن مصنوعی است.
بخار آب
آبی که بخار می‌شود هم می‌تواند باعث گرم شدن کره زمین شود. البته، این گاز به تنهایی زمین را گرم نمی‌کند اما افزایش میزان آن در جو می‌تواند گرمایش ناشی از سایر گازهای گلخانهای را بیشتر کند.
دی اکسید کربن بیشترین میزان گازهای گلخانهای یعنی حدود ۷۶ درصد از آن را تشکیل می‌دهد. به همین علت، معمولا برای مبارزه با تغییرات اقلیمی بیشتر درباره این گاز صحبت می‌شود. پس از آن متان با ۱۶ درصد، اکسید نیتروژن با ۶ درصد و گازهای فلوئوردار با ۲ درصد در رتبه‌های بعدی قرار دارند.
خطرات انتشار گازهای گلخانهای
انتشار گازهای گلخانهای هم از نظر اقلیمی بر زمین تأثیر می‌گذارد و هم می‌تواند زندگی ما را از جهات متعدد دیگری به خطر بیندازد. مهم‌ترین مخاطرات انتشار این گازها عبارت‌اند از:
- اثرات زیست‌محیطی: گرم شدن کره زمین و تغییرات اقلیمی بر اکوسیستم‌ها و محیط زیست تأثیر منفی می‌گذارد. این خطر شامل از دست رفتن زیستگاه‌های موجودات زنده، تغییرات در اکوسیستم‌های دریایی و زمینی و خطر افزایش سطح آب دریاها می‌شود.
- تأثیر بر سلامت عمومی: تغییرات اقلیمی ناشی از انتشار گازهای گلخانهای ممکن است بر سلامت عمومی هم تأثیر بگذارد و منجر به افزایش شیوع بیماری‌های مرتبط با گرما، بیماری‌های عفونی و اختلال در الگوی خواب انسان‌ها شود.
- آسیب رسیدن به زیرساخت‌ها: وقایع شدید آب و هوایی مکرر ممکن است به زیرساخت‌هایی مانند پل‌ها، جاده‌ها و ساختمان‌ها آسیب برساند. در نتیجه، هزینه تعمیر بالایی بر دولت‌ها تحمیل می‌شود.
- افزایش هزینه‌های انرژی: مصرف ناکارآمد انرژی و منابع تجدیدناپذیر ممکن است به تحمیل هزینه‌های انرژی بیشتر برای بخش خانگی و صنعتی منجر شود.
انرژی خورشیدی ابزاری برای کاهش انتشار گازهای گلخانه ای
انرژی خورشیدی انرژی تجدیدپذیری است که از پنل‌ها و سلول‌های خورشیدی به دست می‌آید. جایگزین کردن این انرژی به جای سوخت‌های فسیلی باعث می‌شود که این منابع اصلی انتشار گازهای گلخانهای کمتر مورد استفاده قرار بگیرند. برق خورشیدی را می‌توان جایگزین برقی کرد که از سوزاندن سوخت‌های فسیلی حاصل می‌شود. استفاده از خودروهای برقی به جای خودروهای بنزینی هم راه دیگری است که به کاهش انتشار گازهای گلخانه ای کمک می‌کند.
کلام آخر
گازهای گلخانهای از جمله دی اکسید کربن در گرم شدن کره زمین و تغییرات اقلیمی نقش مهمی دارند. برای کاهش انتشار این گازها می‌توان منابع انرژی تجدیدپذیر مانند انرژی خورشیدی را جایگزین سوخت‌های فسیلی کرد. برای تولید برق خورشیدی باید نیروگاه‌های خورشیدی مانند نیروگاه خورشیدی فولاد مبارکه اصفهان مورد بهره‌برداری قرار بگیرند. این ابرنیروگاه خورشیدی در زمینی به مساحت ۱۲۰۰ هکتار از منطقه کوهپایه اصفهان واقع شده است. ۱میلیون پنلی که در این نیروگاه قرار دارند می‌توانند ۶۰۰ مگاوات برق تولید کنند و سالیانه انتشار آلاینده دی اکسید کربن را به میزان ۱میلیون تن کاهش دهند.
نیروگاه خورشیدی آفتاب شرق و نیروگاه بادی سنگان پروژه‌های مهم شرکت صنایع نیرو و انرژی پاک فولاد (صناپ) هستند و به کاهش انتشار گازهای گلخانه ای کمک می‌کنند. صناپ با راه‌اندازی این پروژه‌ها نشان داده که به آینده‌ای سبز برای ایران می‌اندیشد.
