گازهای گلخانه‌ای که با نام GHGها هم شناخته می‌شوند، گازهایی در جو زمین هستند که گرما را به دام میندازند. در طول روز، خورشید در جو می‌تابد و سطح زمین را گرم می‌کند. در شب سطح زمین سرد می‌شود و گرما را به هوا باز‌می‌گرداند اما بخشی از گرما توسط گازهای گلخانه‌ای موجود در جو به دام میفتد. این عاملی است که دمای زمین را در میانگین ۱۴ درجه سانتیگراد (۵۷ درجه فارنهایت) نگه می‌دارد. در این مقاله، درباره گازهای گلخانه‌ای، اثر آنها روی زمین و راهکاری برای کاهش انتشار آنها می‌خوانید.
گازهای گلخانه‌ای و اثر گلخانه‌ای
این گازها مانند دیوارهای شیشه‌ای گلخانه عمل می‌کنند؛ از این رو به آن گازهای گلخانه‌ای می‌گویند. بدون این اثر گلخانه‌ای، دما تا ۱۸- درجه سانتیگراد (۰.۴- درجه فارنهایت) کاهش می‌یابد، که برای حفظ حیات روی زمین خیلی سرد است. فعالیت‌های انسانی با افزایش چشمگیر انتشار گازهای گلخانه‌ای، اثر گلخانه‌ای طبیعی زمین را تغییر می‌دهد. دانشمندان بر این باورند که گازهای گلخانه‌ای عامل به وجودآورنده گرمایش جهانی و تغییرات آب و هوایی هستند.
از زمان انقلاب صنعتی تاکنون، انسان‌ها مقادیر بیشتری گازهای گلخانه‌ای را در جو آزاد می‌کنند. در قرن گذشته، به دلیل وجود اثر ضربه‌ای گرمایش جهانی، این مقدار به طور چشمگیری افزایش یافته است،. دمای کره زمین در ۳۰ سال گذشته افزایش یافته است و اکنون به بالاترین سطح از زمان شروع ثبت رسیده است.
گازهای گلخانه ای اصلی کدامند؟
دی اکسید کربن (CO2)
دی اکسید کربن از طریق فرآیندهای طبیعی مانند فوران‌های آتشفشانی، فرآیندهای تنفسی گیاهان و تنفس حیوانات و انسان آزاد می شود. اما غلظت CO2 اتمسفر از زمان شروع انقلاب صنعتی در دهه ۱۸۰۰ میلادی، به دلیل برخی از فعالیت‌های انسانی مانند سوزاندن سوخت‌های فسیلی و جنگل‌زدایی در مقیاس بزرگ، ۵۰ درصد افزایش یافته است. CO2 به دلیل فراوانی، عامل اصلی تغییرات آب و هوایی است.
متان
متان به طور طبیعی از طریق تجزیه تولید می‌شود اما باز هم فعالیت‌های انسانی تعادل طبیعی آن را جابجا کرده است. مقادیر زیادی گاز متان به علت فعالیت‌های دامپروری، دفن زباله، برنج کاری و تولید سنتی نفت و گاز آزاد می‌شود.
اکسید نیتروژن
اکسید نیتروژن از طریق استفاده در مقیاس وسیع از کودهای تجاری و آلی، احتراق سوخت فسیلی، تولید اسید نیتریک و سوزاندن زیست توده تولید می‌شود.
بخار آب
بخار آب فراوان‌ترین گاز گلخانه‌ای است. این گاز با گرم شدن جو زمین افزایش می‌یابد، اما برخلاف CO2 که می‌تواند قرن‌ها در جو زمین باقی بماند، این گاز گلخانه‌ای تنها برای چند روز باقی می‌ماند.
گازهای گلخانه ای طبیعی و مصنوعی (انسانی)
گازهایی که توضیح دادیم، به طور طبیعی تولید می‌شوند اما افزایش غلظت آنها در اتمسفر توسط انسان صورت می‌گیرد.
در مقابل، سه گاز فلوئوردار صنعتی (هیدروفلوئوروکربن ها (HFC))، پرفلوئوروکربن ها (PFC) و هگزا فلوراید گوگرد (SF6) صرفا در طی فرایندهای صنعتی توسط انسان تولید می‌شوند و در طبیعت وجود ندارند. اگرچه این گازها در غلظت‌های بسیار کمی در جو وجود دارند اما به طور بسیار مؤثر گرما را به دام میندازند و این بدان معناست که این گازها مصنوعی اثر گلخانه‌ای زیادی دارند.
SF6 که در تجهیزات برق فشار قوی استفاده می‌شود، دارای پتانسیل گرمایش جهانی ۲۳۰۰۰ برابر بیشتر از CO2 است.
برای کاهش گازهای گلخانه‌ای چه باید کرد؟
گازهای گلخانه‌ای را می‌توان با حذف تدریجی سوخت‌های فسیلی مانند زغال‌سنگ، نفت و گاز و حرکت به سمت انرژی‌های تجدیدپذیر مانند انرژی خورشیدی و باد کاهش داد. وجود نیروگاه‌هایی مانند نیروگاه خورشیدی فولاد مبارکه اصفهان و نیروگاه بادی سنگان به کاهش غلظت گازهای گلخانه‌ای کمک می‌کنند.
همه ما می‌توانیم در حفاظت از سیاره خود نقش داشته باشیم. از تغییرات ساده و جزئی روزانه مانند استفاده مجدد و بازیافت دور ریختنی‌ها تا تصمیم‌های بزرگ‌تر در سبک زندگی مانند تغییر شیوه حمل و نقل و روی‌آوردن به وسایل نقلیه الکتریکی همه به کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای کمک می‌کنند.
کلام آخر
یکی از بهترین راه‌ها برای کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای بهره‌برداری از نیروگاه‌های بزرگ بادی و خورشیدی مانند پروژه‌های شرکت صنایع نیرو و انرژی پاک فولاد (صناپ) است. این نیروگاه‌ها می‌توانند در حین تولید انرژی‌های پایدار برای بهره‌برداری به کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای در جو زمین کمک کنند.
